گزارش جشن روز جهانی تاتر در کلن ـ آلمان
۲۶ و ۲۷ مارس ۲۰۲۲
اصغر نصرتی (چهره)
اشاره
شاید حالا دیگر بسیار دیر باشد که گزارشی از رو جهانی تاتر امسال را آنهم با سه ماه تاخیر به علاقمندان و خانواده تاتری ارائه دهم، اما خود را به دو دلیل بدهکار آنهایی میدانم که به همراه من زحمت آن دو روز را کشیدند و آنهایی که نتوانستند در کنار ما باشند و هنوز مشتاق خواندن و شنیدن نتیجه و چگونگی جشن هستند.
مقدمه
یکبار دیگر فرصت آن یافتم که روز جهانی تاتر را در دو روز متوالی، ۲۶ و ۲۷ ماه مارس ۲۰۲۲ در شهر کلن برگزار کنم. اینبار هم شماری از دوستان تاتری و همراهان گروه تاتر چهره مرا یاری کردند. جشن روز جهانی تاتر را در سالهای گذشته بارها به کوشش گروه تاتر «چهره» و «کتاب نمایش» برپا شده بود و البته بسیار مفصلتر از این بار. اما برپایی امسال را پیش از همه به خاطر شکل گیری نهایی آرشیو تاتر برونمرزی و معرفی سایت تازه «چهره» http://25x.69c.mytemp.website دانستم. مایل بودم پیش از آنکه بسیار دیر شود و ناممکن، حداقل بخشی از حاصل تلاش آرشیو تاتر برونمرزی ایرانیان را معرفی و در معرض تماشا بگذارم. همچنین سایت جدید چهره را معرفی کنم و به علاقمندان نوید دهم که در آینده نزدیک بسیاری از مطالب و اخبار تاتری و چه بسا بخشی از آرشیو تاتر برونمرزی را میتوانند در آنجا دنبال کنند. چرا که انعکاس گسترهی کار در سایت به مراتب بهتر از دیگر امکانات قبلی چون فیسبوک و امثالهم است و مانده گاری و جستجوی آن هم به مراتب آسانتر خواهد بود. همچنین به اهل قلم حوزهی تاتر پیشنهاد همکاری دهم. تا اگر آنها هم مایل هستند «سایت چهره» را با نوشتههای خود غنیتر کنند. شاید این سایت بتواند محلی برای تمرکز مطالب تاتر برونمرزی گردد. شاید بتوان از همین امکان فصلنامه های مرتب تاتری به شکل مجازی تهیه و پخش کرد.
دو روز با تاتر
به طور معمول جشن روز جهانی تاتر یک روزه برپا میشد، اینبار اما هم به دلیل برپایی نمایشگاه هم توجه به دشواریهای زندگی روزمره علاقمندان جشن را در دو روز برپا داشتیم تا امکان حضور عموم و بهره گیری از نمایشگاه را بیشتر کرده باشیم. البته محتوای برنامه دو روز یگانه بود و تنها مجریان افرادی متفاوت بودند.
برنامه از دو بخش بزرگ و چندین قسمت شکل گرفته بود و در مجموع هربار حدود سه ساعت زمان حاضرین را به خود جلب میکرد. کل برنامه را هم سه استراحت ۱۵ دقیقهای در بر میگرفت که حاضرین وقت و امکان این را داشتند که از نمایشگاه آرشیو تاتر و پذیرایی برخوردار باشند.
در بخش نخست پس از خوشآمدگویی توضیحاتی در بارهی روز جهانی تاتر و چگونگی پیدایش و فرایند آن ارائه شد که زحمت خواندن متن از پیش تهیه شده را هر روز به یکی از هنرمندان تاتری سپردیم. اصل متن را علاقمندان میتوانند در آدرس /تاریخچه/. بخوانند. روز نخست آقای محمدعلی بهبودی و روز دوم برنامه آقای بهمن فیلسوف زحمت خواندن را به عهده داشتند.
پس از توضیحات روز جهانی تاتر، نوبت می رسید به پیام امسال. پیام سال ۲۰۲۲ به عهده کارگردان و بازیگر مشهور آمریکایی پیتر سلرز (پتر سلرز/Peter Sellar) قرارداده شده بود. ترجمه ی متن را ما مدیون کوشش خانم شیرین میرزانژاد بودیم و خواندن آن را روز نخست خانم تهمینه رستمی و روز دوم آقای علی کامرانی به عهده داشتند. علاقمندان برای آگاهی متن و محتوا پتر سلرز میتوانند بدین آدرس سایت چهره ( /۲%DB%B0۲۲/) مراجعه کنند.
سپس متن کوتاهی در معرفی پیتر سلرز خوانده شد که شرحی مختصر بر فعالیتهای هنری او در عرصهی تاتر، مدیریت فستیوالها و اپرا را در بر میگرفت. تهیه متن این قسمت را هم ما مدیون زحمت حمید احیاء از امریکا بودیم. این متن کوتاه را روز نخست عطا گیلانی خواند و روز دوم هم خانم فروغ حسینپور. همچنین حمید احیا به همین مناسبت مقاله ای را که چند سال پیش در معرفی کم و کیف کارهای تاتری سلرز نوشته بودند، در اختیار سایت چهره قرار دادند که علاقمندان آن را هم اینجا ( /نمایشی-فراتر-از-صحنه؛-پیتر-سلرز-و/) می توانند بخوانند. خوشبختانه همکاری از راه دور و نزدیک هنرمندان تاتر سبب شد که جشن روز جهانی بیشتر معنای جهانی بگبرد و حاصل تلاش بسیاری باشد و بر تنوع جشن بیفزاید.
پیش از آنکه بخش نخست برنامه به پایان برسد و استراحتی به حاضرین داده شود، توسط نگارنده ابتدا توضیحی کوتاه از پوسترهای موجود در نمایشگاه داده شد و تاکید شد که در این آرشیو هیچکس مورد غضب یا بیتوجهی یا دشمنی قرار نگرفته است. هرکس که کار نمایش کرده و در عرصهی تاتر فعال بوده و اسناد آن را به دست ما رسانده بوده، به آنها را ارج گذارده ایم و به گنجینهی خود افزوده ایم و در اینجا به معرض نمایش گذاشته ایم. معیار کار ما «تاتر برونمرزی» و فارسی زبان بودن فعالیت ها بوده است. البته دو یا سه استثنا به زبان آلمانی هم در نمایشگاه بود که دلیل آن عنوان شد. توضیح کوتاه دیگر شامل فرهنگ بهره گیری از آرشیو و نمایشگاه برای حضار بود تا اسناد از صدمات محفوظ بماند که خوشبختانه از سوی همه به توضیحات توجه و بدان عمل شد. در نمایشگاه علاوه بر ۲۳۰ پوستر برپاشده، چندین زونکن هم در برگیرندهی بروشورها، پوسترهای آ۴، تراکت و … بر روی میز قرار داشت تا حاضرین بتوانند آنها را تورق کنند. توضیح این نکته هم ضرور است که به دلیل کمبود جا پوسترهای قطع بزرگ تاتر آمریکا به نمایش در نیامد اما باقی اسناد در زونکنها در دسترس برای تماشا بود.
بخش دوم برنامه به نمایشنامه خوانی تعلق داشت. روز نخست دو نمایشنامه توسط اعضای گروه تاتر چهره خوانده شد. نخست «پیادهروی در شب» ( اثر هرمان کرواسه) را شیما راد و تورج کوشکآبادی و در پی آن سعید نفیسیپور قطعهای از نمایشنامه «دوراهی سقاخانه» اثر محمد چرمشیر خواند. روز دوم تهمینه رستمی نمایشنامهی «برفک» اثر جواد عاطفه را اجرا کرد. پس از نمایش خوانی از سوی نگارنده گزارشی مختصر از فعالیتهای تاتری ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ ارائه شد. متن این گزارش را میتوانید اینجا (/uncategorized/گزارش-به-جشن-روز-جهانی-تاتر-۲%DB%B0۲۲/) بخوانید.
پس از یک استراحت کوتاه در قسمت سوم از بخش دوم دو موضوع برای کوتاه کردن در هم ادغامشد. نخست چگونگی جمعآوری آرشیو، فرایند و آیندهی آن شرح داده شد و سپس از کسانی که به این امر یاری رسانده بودند یادی شد و سپاسگزاری. و همزمان از سایت جدید چهره رونمایی شد. از آنجا که سایت چهره چند لایه و مفصل بود برای هر بخش شرحی مختصر ارائه شد و چون که آیندهی آرشیو در گرو شکل گیری این سایت بود، پس کمی هم جایگاه سایت در شکل دادن آرشیو، گروه تاتر چهره، کتاب نمایش و غیره توضیح داده شد. اگرچه هنوز هم سایت کامل نشده است اما باز میتواند یکی از منابع مهم علاقمندان به تاتر باشد. همانجا هم ذکر شد که بهره گیری از سایت سبب شادی نگارنده خواهد بود، اما منبع باید ذکر شود و مانند گذشته که برخی دوستان تاتری با چراغ خاموش سراغ منابع ما رفتند، عمل نشود که به لحاظ اخلاقی چندان کار درستی نیست.
قسمت پایانی برنامه را به روایت خاطرات تاتری اختصاص داده بودیم. در اینجا هنرمندان تاتری میتوانستند از آنچه بر روی صحنه یا کنار صحنه دیده و تجربه کرده بودند، برای حاضرین تعریف کنند. در این بخش هم علی کامرانی، شاپور سلیمی، سیما سید، عطا گیلانی، بهرام الهی نسب به اختصار سخن گفتند.
در لابلای برنامه و همچنین در آخر برنامه نیز نگارنده از افردای که در شکل گیری آرشیو، در انتشار کتاب نمایش و در ساختن سایت چهره مرا یاری کرده بودند، به ویژه از بهمن فیلسوف، خانم نیلوفر بیضایی و کیوان بهادری، از علی کامرانی و از رضا شادمان در راه اندازی سایت چهره سپاسگزاری شد. همچنین از برخی ارسال کنندگان اسناد تاتری همچون خانمها نیلوفر بیضایی، سوسن فرخ نیا، نرگس وفادار و آقایان منوچهر رادین، حسین افصحی، محمدعلی بهبودی،، مرتضی مجتهدی و بسیاری دیگر نیز یاد شد و حضار را دعوت به تشویق آنها کردیم.
ای کاش:
دیگر اینکه ای کاش متنهای از پیش تعیین با آمادگی بیشتر توسط دوستان خوانده میشد. ای کاش توجه بیشتری توسط حضار نصیب پوسترهای نمایشگاه و زونکنهای آرشیو میشد. ای کاش آنها که سراغ پوسترهای نمایش خود را از نگارنده میگرفتند، علت کم کاری خویش و همکارنشان را توضیح میدادند تا بهتر به علت نبود پوسترهایشان در نمایشگاه پی میبردند.
باری:
برنامه با پخش شیرینی و شادی، گرفتن عکسهای دستهجمعی و فردی به پایان رسید. و تاتر یکبار دیگر خاطره ای خوش برای حاضرین باقی گذاشت.
و در آخر
و به ویژه از کافه شالپلاته و خانم رستمی، آقایان یوسف ملکاحمدی و احد پیراحمدیان و دیگر دوستان و همراهان که نامشان در اینجا نیامده صمیمانه، سپاسگزارم.
اصغر نصرتی (چهره)
دوم جولای ۲۰۲۲
