مصاحبه مجید فلاح‌زاده
کلارا کرمی
در طول چهارده روز برگزاری پنجمین فستیوال تاتر ایرانی در شهر كلن همه بی شك او را دیده و می شناسند. نگرانی و دلشورهٍ او در تك تك لحظه ها به چشم می خورد. مجید فلاح زاده را می‌گویم، دلمان می خواست بیشتر با او در رابطه با فستیوال به صحبت بنشینیم،می دانستیم كه او حرف های بسیاری در رابطه با فستیوال دارد. اما مشكلات وقت اجازه چنین كاری را نداد، آنچه كه می خوانید گفتگویی كوتاه است با ایشان.
۱) ضمن خسته‌نباشید برای برگزاری پنجمین فستیوال تاتر ایرانی ـ كُلن، لطفا به عنوان مدیر جشنواره ارزیابی كمَی و كیفی خود را از پنجمین فستیوال بیان كنید!
پنجمین فستیوال تاتر ایرانی در شهر كلن برای ما چه از نظر كمی و چه از نظر كیفی، نقطهٍ عطفی بود. از نظر كمی بدین معنا كه تمامی كوشش ما در این پنج سال در جهت آن بود كه هر چه بیشتر گروه های تاتری و فستیوال های مشابه، در خارج از كشور، ایجاد شده، فعال شوند و به صحنه در آیند. حضور 55 گروه تاتری از میان 63 گروه در فستیوال پنجم از یك سو و پیدایش فستیوال های هامبورگ، مونستر، آخن و در آیندهٍ نزدیك برلین، مونیخ، گوته برگ از سوی دیگر به نظر ما نشانه های موفق و تاییدی است بر ارزیابی مثبت از فستیوال پنجم و از نقطه نظر كیفی نقطهٍ عطفی بود برای ما، چرا كه در طول جشنواره ما توانستیم هنرمندان و گروه‌‌هایی با كیفیت خوب و بالا راكشف كنیم و هنرمندان كاركشته را به این حركت بزرگ فرهنگی، هنری، سیاسی علاقمندتر سازیم. زمینه را برای رشد گروهها فراهم كنیم، خوب را در برابر بد بیازماییم، یا بهتر بگویم خوب ها و بد ها ترازوی سنجش همدیگر شوند.
2) بی‌شك هر جشنواره نقاط قوت و ضعفی دارد. به نظر جنابعالی پنجمین جشنواره دارای چه نقاط قوت و ضعفی بود؟
ـ‌مثبت‌ترین نقطه قوت فستیوال بی شك پذیرش ذهنیت دموكراسی یا به سخن دیگر تنوع در ارائ ایده ها و افكار و به طور كلی پرهیز از ذهنیت مخرب سانسور و برچسب زنی از جانب برگزاركنندگان و همچنین گروه‌‌های شركت كننده در فستیوال بود. نتیجهٍ این خصیصه آن شد كه ما به نكته مثبت دیگری نزدیك شویم و آن تنوع در فرم و شیوهٍ اجرایی نمایش ها بود كه نمونهٍ برجستهٍ آن امكان ارائ آثار نمایشی در شش مقوله ( تاتر كودكان، تاتر موزیكال، پانتومیم، فیلم-تاتر، رقص- تاتر و دراما) بود كه هر مقوله به نوبهٍ خود به چندین شاخه انشعاب و تقسیم می شد. از سوی دیگر، این پذیرش به گروه‌‌های فرهنگی، خلقی امكان شركت در فستیوال را داد كه در غیر این صورت غیرممكن می نمود. از جملهٍ این گروهها Persian Art Company كه از اقلیت های ارامنهٍ ایرانی ساكن در آمریكا بود، را می توان نام برد. از نكات دیگر این فستیوال كه آنهم دوباره ناشی از همین خصیصهٍ دموكراتیك آن ناشی می شد، تجربهٍ روزافزون گروه برگزاری در سازماندهی و ادارهٍ كار فستیوال بوده و می باشد. اما به هر حال نقطه ضعف این فستیوال هم از همین خصیصه دموكراتیك آن سرچشمه می گیرد. بدین معنا كه این ذهنیت اجازه داد تا تعدادی از كارها و آثار ضعیف و نا‌آماده به فستیوال راه یابند و كار را بر ما و خودشان مشكل كنند. در واقع این ذهنیت دموكراسی برای ما شمشیر دولبه ای شده است كه بیشتر بر ما فرود می آید.
3) با توجه به راه پنج‌سالهٍ طی شده، استقبال مردم از فستیوال در پنجم چگونه بود؟
– ما فستیوال اول را با 600 تماشاگر به پایان بردیم. در قستیوال پنجم حدود 5000 تماشاگر، حتی از آمریكا به استقبال آمده بودند. در طول این پنج سال فستیوال تبدیل به بزرگترین حركت فرهنگی، هنری و اجتماعی ایرانیان مهاجر-تبعیدی شده است. به سخن دیگر افزایش كمی و كیفی تعداد تماشاگر ما را به اساسی‌ترین هدف فستیوال، یعنی تجهیز نمودن و فعال كردن توده های مهاجر و تبعیدی، نزدیك‌تر نموده است. به سخن دیگر در طول این پنج سال، با افزایش كمی و كیفی تعداد تماشاگر ما به ذهنیت اجتماعی ، سیاسی تماشاگر -بازیگر ، یعنی تماشاگری كه خود بازیگر شود و از دیگر سو عملاً در سرنوشت اجتماعی-سیاسی خود شركت ورزد، نزدیك‌تر شده ایم.
4) برگرزاری فستیوال با چه مشكلاتی روبرو بود؟
– مشكل ترین و همیشگی ترین مشكل فستیوال مقولهٍ مالی-اقتصادی آن بوده است و به گمان من همچنان خواهد بود. این البته دلایل خاصی دارد كه من سعی می‌كنم به طور مختصر به آنها اشاره كنم.
الف) طبیعت مهاجر- تبعیدیان: درآمد اندك اكثرمان، تبلیغات سوء، كارشكنی و دشمنی فعال و غیر فعال رژیم جمهوری اسلامی در خارج از كشور بر علیه فستیوال كه بی شك در تقلیل و امساك مالی تماشاگر نقش بازی می كند و نیز زد و بندهای سازمان های فرهنگی كشور میزبان با رژیم اسلامی از یك سو و بودجهٍ رو به تفلیل كشور میزبان برای مسایل فرهنگی از سوی دیگر.
ب) زیاده خواهی ذاتی انسانی مان كه متاٍسفانه در برخی از گروهها و هنرمندان اشكال بیمارگونه ای به خود گرفته است، تا جایی كه فستیوال را نه عرصهٍ آزمایش فرهنگی-هنری-سیاسی می بینند، بلكه عرصه های درآمد مالی شان می بینند كه بدین جهت مشكل مالی فستیوال حل ناشدنی جلوه می‌كند. بد نیست بدانید كه در فستیوال پنجم ما به طور رسمی ( گزارش های داده شده به سازمان های كمك كننده) حدود هشت هزار مارك و غیر رسمی 23 هزار مارك كسر بودجه داشته ایم. همراه این پرسش و پاسخ خرج و دخل فستیوال را هم خدمتتان برای چاپ ارائ می دهم. از دیگر مشكلات كه ناشی از بی تجربگی برخی از گروهها و هنرمندان از زندگی و تولید كار هنری -تاتری در تبعید و مهاجرت و نیز ناشی از مشكل مالی فوق می شود. مشكل حمل و نقل و نصب دكورهای سنگین برخی از گروهها و درخواست‌ها و خواهش‌های نامعقول تكنیكی (از جمله نور) آنان است. این مشكل دوم هم برای ما از لحاظ تنظیم وقت گروهها و هم از لحاظ كار تكنسین های تاتری‌های مربوطه، بی نظمی‌هایی ایجاد می كند كه سرانجام كاسه و كوزه هایش سر ما می‌شكند. این گروهها اكثراً در بهترین حالت فراموش می كنند كه در كجا زندگی می كنند و چرا تاتر بازی می كنند.
5) برنامه تان برای ششمین جشنواره چیست؟
– برنامهٍ ما برای فستیوال ششم به قرار زیر است:
الف) با وجود تمامی مشكلات، از ذهنیت دموكراتیك فستیوال دست نكشیم.
ب) از این پس به كیفیت كار و انتخاب گروهها بیشتر ارزش بگذاریم تا كمیت آنان. به دیگر سخن از كمیت بپرهیزیم و به كیفیت بیشتر بپردازیم.
ج) احتمالاً گروه داورانی برای انتخاب بهترین ها تشكیل دهیم.
د) بر كاراكتر چند ملیتی-زبانی فستیوال از طریق امكان شركت هرچه بیشتر گروه های تاتری مهمان غیر ایرانی بیافزاییم.
ه) در جوار كار عملی فستیوال كه همانا نمایش صحنه‌ای تولیدات است امكان تولیدات تئوریك فستیوال را با برگزاری وسیع‌تر سمینار تاتر از طریق دعوت از مهمانان و متخصصین تاتری خارجی، برگزاری جلسات بحث و گفتگو در بارهٍ نمایش‌ها و كمك به نشریات به ویژه تاتری كه در طول این پنج سال هستی و وجود فستیوال تاتر ایرانی در شهر كلن پا گرفته و رشد نموده اند، را فراهم آوریم.
***
