گزارش از جشن روز جهانی تاتر ۲۰۲۴

روز جهانی تاتر یکبار دیگر امسال هفتم آپریل ۲۰۲۴ در شهر کلن برگزار شد و مانند سال گذشته چندین مهمان از شهرهای دور هم برای برگزاری این روز در کنار و همراه ما بودند. خانم

شعله پاکروان یکی از این عزیزان بودند که از شهر برلین و با تقبل زحمت راه و هزینه آن روز ما را بسان نامش شعله‌ور کردند و گرما بخشیدند.

شعله پاکروان در عین اینکه مدتهاست برای عدالت مبارزه می‌کند، با خود همواره خویشتن‌داری، فروتنی و مهربانی به ارمغان می‌آورد و این کالایی ست که نزد هر عطاری نمیتوان آن را خرید. اما این بار علاوه بر حضورشان مرا از هدیه‌ای ارزشمند برخوردار کردند که قدردان این نیکی ایشان هستم. در این فرصت ضمن سپاسگزاری از حضورشان، برایشان تندرستی و موفقیت در راه در پیش گرفته آرزو می‌کنم.

در برگزاری روز جهانی تاتر در ۷ آپریل ۲۰۲۴ بسیاری دست همکاری مرا فشردند. برخی برای کار هنری روی صحنه و برخی هم برای کمک در پشت صحنه که من به شخصه از همه آنها سپاسگزارم.

شریفه بنی‌هاشمی هم از برلین از نخستین کسانی بود که به برپایی این جشن لبیک گفت و با آوردن یک نمایش‌خوانی به نام«چکمه‌هایم کجاست» بخشی از برنامه آن روز را به عهده گرفت. به وقت رفتن هم مهرش را نثارم و سه کتاب از آثار خودش را به کتابخانه ام هدیه کرد که تشکر ویژه دارد.

شریفه همواره بی‌ادعا اما پیگری و پرکار بوده است. نمایش کار کرده، داستان نوشته و به تحقیق پرداخته است. از بانیان نخستین گروه نمایش (صورتک) در برلین بوده و در حال حاضر هم تحقیق بخشی از تاریخ تاتر برونمرزی را به عهده گرفته است و سعی دارد آن را هرچه زودتر به پایان برساند. برایش تندرستی و موفقیت آرزو می‌کنم.

حضور مسعود رهنما در جشن روز جهانی تاتر که از مدتها پیش آرزوی دیدارش را داشتم، یکی دیگر از عوامل در رنگین ساختن جشن بود. خواندن پیام یون فوسه را از پیش به رهنما سپرده بودم و او بسان یک بازیگر حرفه‌ای حتی وقتی به شهر کلن رسید هنوز هم دغدغه چگونه خواندن متن را داشت. چنان برایش نحوه خواندن متن مهم بود که انگار تالحظه ای دیگر در هیبت هاملت بر صحنه ظاهر خواهد شد.

در باره‌ی مسعود رهنما باید با توجه به سپردن مدارک با ارزش فعالیت‌های تاتری خودش به آرشیو تاتر برونمرزی ایرانیان، جداگانه سخن بگویم، اما اینجا یادی از حضورش به عنوان مهمان جشن روز جهانی تاتر می‌کنم، که تا حدی قدردان مهرش باشم. این که او چقدر خواندن همان متن پیام یون فوسه را جدی گرفته بود و آن را با دقت خواند. مسعود رهنما را فروتن و مهربان دیدم و این دو وجه در نزد هنرمندان آنهم یکجا، کم پیدا می‌شود. برایش تندرستی و موفقیت بیشتر آرزو میکنم.

بی‌شک نخستین نکته در برگزاری مراسمی چون روز جهانی تاتر، داشتن برنامه‌ای در ارتباط با تاتر و هنر نمایش است. از همین روی من از ماه سپتامبر فراخونی به اهل تاتر برونمرز دادم و از همگی آنها با توجه به تاریح برگزاری (هفتم آپریل ۲۰۲۴) تقاضای همراهی و همکاری کردم. از بی‌توجهی و کم توجهی شماری که بگذریم، باید از پاسخ مثبت شماری یاد کنم که مرا و این تجمع تاتری را یاری بخشیدند؛ داریوش رضوانی و مهدی اکبری از جمله دوستان تاتری بودند که بدون چشم‌داشت مادی به یاری من شتافتند.

نمایش «مرگ در می‌زند» با بازنویسی مهدی اکبری و همچنین ایفای نقش این دو در این نمایش، ثمره‌ی این همکاری بود.

اصلن کار راحتی نیست وقتی یکی از لندن و دیگری از شمال آلمان بخواهند در شهر کلن! با هم همکاری کنند تا نمایشی را آماده صحنه سازند. آنهم با تمرینات اندک و ناملایمات جانبی که کم هم نبودند. مهم اما در این دیدار همکاری بود و برگزاری این روز و نه الزامن برآوردن اجرایی آرزویی! زیرا در این چارچوب و شرایط چنین انتظاری امری بسیار ‌ذهنی‌ست. این تجربه اما به هر سه‌ی ما درس‌های ارزشمندی داد که یقینا در همکاری‌های آینده‌ی ما نقش جدی خواهد داشت. آنچه سهم من از این ماجراست، سپاس بسیار از همکاری این دو عزیز و خرسندی از آشنایی نزدیک با آنها. هر سه‌ی آنها (چرا که مهناز خانم، همسر آقای اکبری، هم در روزهای آخر در پشت صحنه سخت یاور ما بودند) سعی داشتن حضوری صمیمی و جدی در این برنامه داشته باشند. قضاوت کیفیت نمایش «مرگ در می‌زند» را می‌سپارم به تماشاگران، اما خرسندی خود را از حضور این عزیزان را در این فرصت ابراز می‌کنم. و برای هر سه‌ی آنها آرزوی تندرستی و شادی دارم.

چندین کار فرهنگی سبب شد که باقی گزارش روز جهانی تاتر امسال به تاخیر افتاد. برای آنکه مهمانی در گزارشم از قلم نیفتد، اندکی هم از حضور پرویز برید برایتان می‌نویسم. تا ضمن سپاسگزاری قدردان او و همکارش خانم حدیثه جهانگیری هم بوده باشم.

همان اوایل امسال پرویز برید هم اعلام آمادگی برای شرکت در روز جهانی تاتر کرد، اما هر دو سوی ماجرا (من و او) خبری از هم نگرفتند تا اینکه پرویز برید روز جمعه یعنی دو روز مانده به برنامه نوشت و گفت که نمایش ده دقیقه‌ایی به برنامه های ما خواهد افزود. حالا باید به نحوی نام او و همکارش در بروشور برنامه می‌آمد. همه چیز با تعجیل انجام گرفت اما انگار با کمی نقصان به خیر گذشت.

«غش کردن از خنده های بلند» نمایشی ده دقیقه ای بود از کریستوفر دورانگ با بازی حدیثه جهانگیری و کارگردانی پرویز برید که در قسمت سوم (صحنه آزاد) برنامه‌ها اجرا شد.

پرویز برید را نخستین بار در دومین فستیوال کلن (۱۹۹۵) با نمایش «مرگ یزدگرد» دیدم. انگار در همان سال بود که نمایش «شبنم و مهتاب» هم به کارگردانی او به روی صحنه رفت. اما پیش از آنکه پرویز برید به تدریس و کار نمایش به زبان آلمانی مشغول شود، چندین کار به زبان فارسی همچون «ننه انسی»، «چشم در برابر چشم» از ساعدی به روی صحنه برد و در چندین نمایش هم با زنده‌یاد فرهاد مجدآبادی از جمله «پرداحت نمی‌شود» و «خان شریف خودمان» همکاری داشت. اینها همگی اما برمی‌گردد به اواخر دهه ۸۰ و اوایل ۹۰ میلادی. در این فرصت برای پرویز و حدیثه موفقیت و تندستی افزون آرزومندم.

دیدار با همکاران ِ میزبان در روز جهانی تاتر

متاسفانه با گرفتاری‌های متعدد سخن از همکارانی که در روز جهانی تاتر مرا در برپایی آن یاری کردند، به نعویق کنونی افتاد.

علاوه بر کسانی که به عنوان مهمان از شهر و کشورهای دیگر آمده بودند و من آنها را جداگانه با عنوان «دیدار با مهمانان» معرفی کردم، کسانی هم لطف داشتند و از همین شهر کلن مرا یاری کردند. هم در پشت صحنه و هم بر روی صحنه.

بر روی صحنه بهمن فیلسوف، با دو قطعه‌ی طنز، ساحل بدرود و سعید نفیسی‌پور با نمایش کوتاه «محاکمه نرگس محمدی» نوشته‌ی محمدتقی اسماعیلی، طنزنویس پیشکسوت و مشهور ایرانی، بهرام الهی‌نسب با یک کابارت، اسکندر آبادی و سیما سید با اجرای موسیقی و ترانه و سر آخر «وی اسدی» اهل چین که با اجرای ترانه ای ایرانی تعجب همگام را برانگیخت.

در کنار اینها نقش محمدعلی بهبودی از همه برجسته‌تر بود، چراکه به وقت انتقال من به بیمارستان، علاوه بر خواندن متن چرایی روز جهانی تاتر، به جای من مجری برنامه هم شد.

اما اینها کسانی بودند که بر روی صحنه بودند و دیده شدند، اما بسیاری هم بودند که در پشت صحنه مرا یاری کردند؛ از لیلی تا کیانوش. از مهرداد که فیلمبرداری برنامه بود تا بهار که عکاسی و لایف را به عهده داشت. از همه مهم‌تر اشکان و سونیا که در بخش تکنیک و گیشه مرا بسیار یاری کردند.

سرآخر باید از کسانی تشکر کنم که در پی بیماری من و در نبودم، تقریبا همه امور مربوط به جمع‌آوری وسایل، تمیزکردن سالن و انتقال مهمانان فعالانه حضور داشتند. دوستانی چون کیوان، هدایت و شماری دیگر.

بی شک بدون این نیروهای دلسوز روز جهلنی تاتر در هفتم آپریل نمی تولنست به این شکل برگزار شود، از همه‌ی این عزیزان سپاسگزارم و آرزوی موفقیت و سلامت انها را دارم.