گزارش به جشن روز جهانی تاتر ۲۰۲۲

گزارشی ناکامل از تاتر برونمرزی

از مارس ۲۰۲۰ تا مارس ۲۰۲۲

آنچه در اینجا خواهید شنید/خواند گزارشی است ناکامل از فعالیت‌های نمایشی تاتر برونمرزی در دو سال گذشته. سالهای پرالتهابی که بیش از همه توجه انسانها را از هنر و فرهنگ به سوی سلامتی و زنده مانده جلب کرد. سال‌های دوری از هم و کم کاری: سالهای کرونا. نزدیک به سه سال  جمله‌ی مشهور «بودن یا نبودن» شکسپیر را در ذهن تک تک ما انسانهای کره ی زمین خانه کرد و معنای جدی گرفت و ما را به فکر بیشتری واداشت. 

یک‌بار دیگر اثبات شد که انسان موجودی شکننده و همواره در معرض خطر است. خطری که بیش از همه خود آفریننده‌ی آن است. آفریننده‌ای ویرانگر و مرگ زا.

به همین خاطر این دو سال پر االتهاب و پر تلاطم جایی و زمانی برای فعالیت وسیع تاتری، آنهم از نوع صحنه‌ای آن، باقی نگذاشت. اما انسان در مانده و انسان شکننده راهی جز تلاش، آنهم در عرصه‌ی هنر ندارد. هنر تنها پناهگاه  آدمی‌ست که به قولی اگر نبود رنجوری و ناپایداری زندگی غیرقابل تحمل می‌شد. 

به هرجهت کرونا زمان زیادی ما را به انزوا کشاند. اما راه را جویندگان یافتند! پس دنیای مجازی را به یاری  طلبیدیم و شد وسیله اصلی ما در این دوران. به همین خاطر ابتدا اسکایپ و بعد زوم و اندک زمانی در پی آن کلاب هاوس شد عرصه‌ی تلاش تاترورزان و پناهگاه شیران صحنه. جهان وسیع بشر خلاصه شد در جعبه‌ی کوچک گوشی ها و لاپ‌تاب‌ها. شماری اما این عرصه‌ی تنگ را با خلاقیت‌های خود به چشم انداز وسیع‌تری بدل کردند و هرچه در توان داشتند در کشف امکانات زوم و امثالهم بکار گرفتند. اینچنین خیال وسعت پرواز یافت و اندکی از غم کرونا را کاست. 

پس باید دو سال کرونا را دوران خلاقیت دنیای مجازی نامید. ” گَرد صحنه اینبار از دنیای مجازی” بر آمد و بازیگران هم به بوی کامپیوترهای خود دل بستند تا روزی دوباره نفس همبازی و تماشاگر را به طور حقیقی شاهد باشند و تن و عطر همبازی خود را دریابند .  

از همین روی گزارش آماری تاتر این دو سال، یعنی از فوریه ۲۰۲۰ تا فوریه ۲۰۲۲، بیشتر در همان دنیای مجازی خلاصه می‌شود. گرچه اندک کاری روی صحنه هم بوده است. اما برای آنکه از عدد و سند به دور نباشیم، نگارنده اینها را به قرار زیر برایتان خلاصه کرده ام و حتمن در گزارش به ویژه در کمیت دچار اشتباه خواهم بود چرا که دوران كرونا امار و ارقام در لابلای رقم‌های مرگ و میر گم شدند. امیدوارم شما کیمودهای این گزارش را به دیده‌ی اغماض بنگیرد و اگر مرا تصحيح کنید چه بسا سپاسگزار خواهم بود:

۱- سال ۲۰۲۰ را می توان با یک عدد نمایش‌ مستقل صحنه‌ای و ۸ عدد نمایش مجازی، یک فستیوال در هایدلبرگ با ۸ نمایش، سه برنامه مستند (فیلم) در  باره ی بزرگان تاتر (ساعدی و بیضایی)، سه کتاب تاتری خلاصه کرد. همچنین باید شدت گرفتن دوباره ی تکمیل آرشیو تاتر برونمرزی را مدیون همین سال دانست.

۲- سال ۲۰۲۱ بالاترین تولید تاتر مجازی با ۲۳ نمایش در تاریخ تاتر برونمرزی ست، ۶ نمایش صحنه‌ای، ۴ نمایش رادیویی، یک نمایش خیابانی، یک فستیوال در کلن با ۹ نمایش و یک روخوانی نمایشی، ۶ کار مستند (فیلم) در باره ی بزرگان تاتر، یک کارگاه بازیگری، ۳ کتاب در باره‌ی تاتر خلاصه کرد.

۳- سال ۲۰۲۲ را تا امروز (۲۶ مارس ۲۰۲۲) می‌توان با سه نمایش صحنه ای، ۵ نمایش مجازی، یک کتاب خلاصه کرد و البته یک جشن روز جهانی تاتر که شما در آن حضور دارید. پس به سلامتی خودتان یک کف مرتب بزنید.

۴- چهره ها

غلامحسین ساعدی و بهرام بیضایی چهره های برجسته این بازه‌ی زمانی بودند، هر یک با ۳ مستند در باره ی آنها،  این دو سال در رسانه ها مطرح گشتند. اما برگزاری فستیوال تاتر مجازی، برگزاری ۲۷مین فستیوال تاتر ایرانی کلن و همچنین ۱۴مین جشنواره تاتر هایدلبرگ مهمترین رخدادهای تاتری یودند. اینها را ما  به ترتیب مدیون خانم سوسن فرخ‌نیا، خانم بهرخ حسین بابایی و آقای غلامرضا ال بویه هستیم. کسانی که چراغ تاتر ایرانی را در این بازه ی زمانی روشن نگه دارند.

۵- گفتگو

ناصر رحمانی نژاد با اگزیت، خانم‌های سوس فرخ نیا و بهرخ حسین بابایی و حمید جاودان با کیهان، خانم مرضیه علیوردی با یک تلویزیون و همچنین آفای محمد علی بهبودی در کلاپ هاوس را می‌وان از جمله کسانی بودند که مخاطب قرار گرفتند و در حول محور تاتر و زندگی هنری خویش سخن گفتند.

۶- درگذشتگان

تاتر برونمرزی ایرانیان ۱۰ تن از زنان و مردان تاترورز یا تاثیر گذار این هنر را از سال ۲۰۲۰ تا کنون از دست داد این زنده‌یادان عبارتند از

• شکوه نجم ابادی
• فرهنگ کسرایی
• عباس جوانمرد
• بهمن مفید
• رضا سرکوب
• فرزانه تاییدی
• محمو کیانوش
• پرویز کاردان
• نوذر آزادی
• محمود خوشنام

یاد همگی این عزیزان گرامی باد.

۷- رسانه‌ها و تاتر

بیشترین رسانه‌هایی غیر تاتری که در ان مقو.له‌ تاتر برونمرزی منعکس شد، عبارتند از 

• شهروند کانادا
• کیهان لندن
• رسانه‌ی پارسی
• ارژنگ
• آوای تبعید
• باشگاه ادبیات

به اینها  باید سه رسانه تخصصی تاتر را که مقولات تاتر برونمرزی را طرح کرده و عمق بخشیده اند، افزود: 

• تاتر امروز/ گروه اگزیت
• صحنه معاصر/ناصر رحمانی نژاد
• شناخت نمایش
• و «چهره»/اصغر نصرتی

• خاطرنشان کنم که این آمار توجهی به فعالیت‌های تاتری در کلاپ هاوس نداشته است، چون تنظیم و ضبط آرشیو این رسانه برای نگارنده ناممکن است. اما از بهر اشاره باید به فعالیت‌های پیگیر و جدی خانم فرشته وزیری نسب و  آقای داریوش رضوانی اشاره کرد..

از توجه همگی شما سپاسگزارم.  از همه‌ی شما خواهش می‌کنم برای همه فعالین ذکر شده و نشده، یک کف مرتب بزنید. (۱)

اصغر نصرتی (چهره)

۲۶ مارس ۲۰۲۲

(۱) این گزارش در جشن روز جهانی تاتر در ۲۶ و ۲۷ مارس در شهر کلن توسط نگارنده خواند شده و در اینجا با کمی تغییر و افزایش، برای نخستین بار، درج می‌شود.