آرشیو تاتر برونمرزی ۲۶

همانطور که در بالا هم ذکر شد گروه تاتر داروگ با سه نفر کار خود را آغاز کرد و بعدها دیگران بدان پیوستند. البته که شماری هم از ان جدا شدند. اما موتور اصلی این گروه در ابتدا نیروی خود را از فرهاد آئیش، سپیده خسرو جاه با نام مستعار «سپیده کوشا» و منصور تائید می‌گرفت. پس از آنکه فرهاد آئیش امریکا و گروه تاتر داروگ را به قصد اروپا/ایران ترک می‌کند و با نمایش «هفت شب با مهمانی ناخوانده» و با همراهی علی نصریان به شهرها و کشورهای مختلف سفر می‌کند، عملن سرنوشت دیگری را برای خویش رقم می‌زند.

سپیده خسروجاه از بازیگری و علاقمندی به تاتر در آغاز کارش به مرور به نویسندگی و کارگردانی نمایش‌هاروی می آورد و چند سال بعد خود یکی از نویسندگان اصلی گروه می‌شود. از مشهورترین کارهای خانم خسروجاه را می توان «اگر بروید، تنها میمانم»، «در سوگ کاظم اشتری»، «مرغ سحر»، «مرد، چهار زنش و مادرش» و «آغاز فصلی سرد» نام برد. نکته ی دیگر اینکه برخی از نمایشنامه‌های وی سرمایه‌ی اجرایی دیگر گروه‌های نمایشی در خارج از کشور شده است.

منصور تائید سومین شخصیت مهم گروه است. چرا که وی تنها یک بازیگر نبوده بلکه خدمتکاری کوشا و صادق در کار تاتر برونمری هم محسوب می‌شود. بعدها تائید علاوه بر بازیگری و کمک و دستیاری فنی در گروه، سالن نمایش کوچکی را هم برپا می‌کند که تا همین چندی پیش در مانده‌گاری آن سخت کوشا بوده است و اگر سلامتی او اجازه می داد باز چنین کوشا می‌ماند که افسوس در یکی دو سال اخیر سالن را به دیگران سپرده است تا لختی بیساید. امیدواریم که این مرکز همچنان فعال باقی بماند. منصور تائید در کنار آن دو عرصه گاهی کارگردانی در تاتر هم انجام داده است که نمایش «شاپرک خانم» یکی از ثمرات این عرصه‌ی وی است.

اما مهمترین نقطه عطف زندگی هنری تائید، به نظر من، با «کابارت دینی» یا «استند آپ دینی» رقم می‌خورد. اصطلاح „کابارت دینی” را بدین منظور افریده ام تا کار تائید را از دیگر کابارت و استندآپ های جنسی، ملی و فرهنگی موجود متمایز کنم. این بدین معنا نیست که تائید در این کار تبلیغ دینی کرده باشد. منصور برای نخستین بار در عرصه ی تاتر ایرانی «دشواری بهایی بودن» را سوژه‌ی کار، آنهم به خنده، خود قرار می‌دهد. در این راه از نگاه و پیش‌داوری دیگران و حکومتی‌ها به اهل بهایی ها سخن می‌گوید. نگاه و بررسی به این کار خود فرصت دیگری می‌خواهد و باز بماند به وقت دیگر. اما همین نام نمایش، «ما جاسوس نیستیم، ما ایرانی هستیم» خود حدیث مفصلی ست بر این داستان غم‌انگیز بهایی ها در ایران، به ویژه در حکومت جمهوری اسلامی.

با رفتن فرهاد آئیش و پیوستن دائمی حمید احیاء به داروگ گروه برای نخستین بار دارای عضوی تحصیل‌کرده‌ی تاتر می‌شود و این امکانی میدهد که نگاه تازه یا دیگری به گروه افزوده شود. احیاء از شاگردان ساعی دانشکده هنرهای زیبا بود و تاتر را بسان بسیاری در بهترین دوران این دانشگاه گذرانده است. با بورسیه‌ی دانشگاهی و به تشویق افرادی چون بهرام بیضایی و استاد کوثر راهی امریکا می‌شود تا تحصیل در این رشته را در دانشگاه نیویورک ادامه دهد که سالهای بسیار در امریکار ماندگار می‌شود.

حضور حمید احیا در گروه نه تنها نیروی بازیگری و کارگردانی را افزایش می‌دهد، بلکه سبب می‌شود که به قول جمشید ملکپور نوعی نهضت ترجمه در گروه پای بگیرد. از این راه وی آثار شمار زیادی از آثار نویسندگان امریکایی را برای چاپ و بهره‌ گیری داروگ و دیگر گروه‌ها ترجمه می‌کند و برخی را هم همزمان به روی صحنه می‌برد. البته او در این راه تنها نیست اما مهمترین چهره‌ی این جمع است.

در کنار این چهار چهره‌ی مهم گروه تاتر داروگ باید از بهزاد گلمحمدی، حسین خسروجاه، بلا واردا، علی دادگر، روهام شیخانی، مژده مولوی، برنادت راد و … نام برد که همگی در برپا داشتن گروه تلاش بسیار کرده اند.

خوشبختانه بخت با من یار بود و توانستم گفتگویی مفصلی با سپیده خسروجاه، منصور تائید، حسین خسروجاه و حمید احیاء داشته باشم که بهره‌گیری از آنها بماند باز به وقت دیگر.

شرح فعالیت گروه تاتر داروگ به درازا کشید و از دیگران باز ماندیم که بماند برای نوشته‌‌ی بعدی که نگارنده در سومین قسمت تاتر برونمرزی ایراینان امریکا بدانها خواهم پرداخت.

اصغر نصرتی (چهره)

کلن، ۳ ژانویه ۲۰۲۳