عباس مغفوریان؛ بازیگر و کارگردان ایرانی در گذشت
عباس مغفوریان متولد ۲۳ دسامبر ۱۹۲۹ میلادی برایر با دوم دی ۱۳۰۸ بود. روز دوشنبه ۲۳ ژانوبه ۲۰۲۳ زندگیرا در سن ۹۴ سالگی در شهر مونیخ ألمان وداع گفت. وی یکی از تاترورزان ایرانی بود که هم در اران و هم در خارج از کشور نمایش‌هایی بسیاری را باز و کارگردانی کرده است.
برای آگاهی بیشتر از زندگی هنری او به مقالهی
«عباس مغفوریان هم خانواده ی تاتر ایرانی را ترک گفت» در بخش مقالات مراجعه کنید.
به یاد کامران نوزاد!
اصغر نصرتی (چهره)
دو روز پیش از راه همسرش، بانو آذر فخر، آگاه شدم که کامران نوزاد هم خانواده‌ی تاتری ما را ترک کرده است.
پیش از آنکه فیلم «میهمانان هتل آستوریا» و کمی بعد فیلم «فرستاده» را دیده باشم، آشنایی با کامران نوزاد، این چهره‌ی تاتری، نداشتم. یادم هست که بازی خوب وی در هتل آستوریا بر دلم نشست و از این راه چهره‌اش برایم ماندگار شد.
اما وقتی با آرشیو تاتر برونمرزی ایرانیان مشغول شدم بیشتر و بیشتر نام وی را در نمایش‌های تولید امریکا دیدم. نخستین کسی که مدارکی در این باره در اختیارم گذاشت «مسعود چم آسمانی» بود که در این باره مدتها پیش چند خطی از لطف و همت او یاد کردم.
اگر بخواهیم در کلیات بمانیم کامران نوزاد در سال ۱۳۱۶ دنیا آمد و ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲ زندگی را ترک گرد. پیش از انقلاب از جمله در نمایش پهلوان اکبر می‌میرد (۱۳۴۴) و «سگی در خرمن جای» و چند فیلم بازی کرد. او بعد از انقلاب چند صباحی در انگلیس و عاقبت تا آخر عمر مقیم امریکا شد. (۱) کامران نوزاد متاسفانه در اواخر عمرش از بیماری فراموشی رنج میبرد و همسر و دوستانش نیز از رنج او رنجور.
نوزاد، بنا بر آرشیو موجود نگارنده، در ۱۳ نمایش و دو فیلم ایرانی بازی کرده است. علاوه بر این یادگارهای نمایشی از او یک مقاله در صدمین شماره‌ی «آرش» با عنوان «تعریف تئاتر ایران در تبعید» (۲) به چاپ رسیده که به برخی دشواری‌های تاتری و اندکی هم به فعالیت‌های خود اشاره دارد. پیش از مرگ کامران نوزاد امیدوار بودم که آرشیو خود را در باره‌ی وی تا حد ممکن، به کمک همسرش، خانم آذر فخر، کامل کنم که متاسفانه هنوز میسر نشده است. اما امیدوارم این آمار تا حدی دقیق باشد.
در ضمیمه جدول نمایش‌هایی را که کامران نوزاد در آن نقش یا کارگردانی آن را به عهده داشته درج کرده‌ام تا ضمن قدردانی از زحمات کسانی که مرا در این راه یاری کرده‌اند و اسناد خود را در اختیارم گذاشته‌اند، یادگاری هم برای اهل تاتر و همسرش آذر فخر تهیه باشم:
علاوه بر لیست بالا باید از قول خود زنده یاد کلمران نوزاد ۲۵ نمایش تلویزیونی و بازی در سریال «رویای آمریکایی» را به فعالیت های هنری وی افزود. (۳)
همانطور که ملاحظه می‌شود از تاریخ اجرای برخی نمایش‌ها آگاهی نداریم. حتی وقتی زنده یاد کامران نوزاد در مقالهی ذکر شده از نمابش‌های خود نام میبرد اشاره ای به تاربخ اجرای آنها نمی‌کند.(۴)
در این فرصت و از همین راه در گذشت کامران نوزاد را به همسرش به اهل و علاقمندان تاتر تسلیت می گویم. یادش گرامی باد.
***
اصغر نصرتی (چهره)
کلن، ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲
کارگاه نمایش عروسکی
فستیوال تاتر ایرانی-کلن نوامبر ۲۰۲۲
عباس معروفی و تاتر برونمرزی ایرانیان
تازه آمده بود آلمان. یعنی همین شهر کلن خودمان که در کتابفروشی مهرگانی دیدمش. به گمانم ناصر حسینی ما را با هم آشنا کرد. همین طور که کتاب‌ها را یکایک می دیدیم، مدام از من می‌پرسید این کتاب را خواندی یا نه و چون پاسخ منفی می‌شنید با صد زبان مجاب می‌کرد که حتمن باید بخوانم!
گفته می‌شد که خانه هاینریش بُل برایش دعوتنامه صادر کرده بود و عاقبت یکی دیگر از آنها که کمی سر و دمُش می‌جنبید، آمده بود خارج و کار نیروهای امنیتی را کم‌تر کرده بود. به هر حل تعقیب و گریز و کشتن نویسنده‌ها آن زمان نه تنها کسب و کار که بلکه تکلیف شرعی برادران محسوب می‌شد. آن وقت‌ها معروفی مجله «گردون» را در ایران می‌چرخاند و من هم یکی از مشترکین‌ش بودم.
وقتی هم در مرکز شهر کلن با خانواده‌اش مستقر شد، باز با هم دیدار هرازگاهی داشتیم. آمدنش با نشست‌های کانون نویسندگان در تبعید و سخنرانی گلشیری و مرافعه‌های درون کانونی همراه شد. به گفته‌ی یکی از فعالین کانون نگاه متفاوت او سبب شد که راه خود را جدا کند و کانون را به کار خود رها. سه شماره گردون هم در تبعید منتشر کرد، اما وقتی به برلین رفت دیگر از هیاهوی خبرنگاری اولیه در کلن کناره گرفت و کار مداوم نویسندگی را پیشه کرد.
در نخستین شماره گردون در تبعید یک مقاله از ناصر حسینی (مهر) در باب تاتر با عنوان «تئاتر مهجور ما» منعکس کرد که هیاهوی بسیار به پا کرد. شاید هم معروفی و هم ناصر حسینی می‌دانستند چه می‌کنند. به همین خاطر بود که پاسخ های فراوانی به نوشته‌ی ناصر حسینی تهیه و به دفتر مجله‌ی گردون سرازیر شد. باز عباس معروفی دانست از میان این چند پاسخ (از جمله نوشته‌ی بهروز به‌نژاد، محمدعلی مهمید، اکبر یادگاری، مجید فلاح‌زاده و نگارنده) کدامین را در گردون منعکس کند. پس پاسخ فلاح زاده را برگزید که برای مجله هیاهوی بیشتری همراه داشت.
معرفی در کنار رمان و داستان‌های‌ش، چندین نمایشنامه هم نوشته است. چرا که بخشی از تحصیلات او زیر نظر جابر عناصری چنین می‌طلبیده. کتاب «آونگ خاطره‌های ما» که در ایران به سال ۱۳۸۶ به چاپ رسید و حاوی سه نمایشنامه است، حاصل این نوع از تلاش‌های اوست. به غیر از نمایشنامهی نخست که نام کتاب هم از آن برگفته شده است، دو نمایشنامهی «دلی‌بای و آهو» و «وَرگ» در بستری روستایی- عشایری شکل گرفته‌اند که نویسنده در مقدمه‌ی نمایشنامهی سوم توضیح مبسوطی بدین منظور داده است. شاید بر اساس همین تجارب بود که وقتی ناصر حسینی در کلن کلاس‌های بازیگری و نمایشنامه‌نویسی راه انداخت، تدریس نوشتن نمایشنامه را بدو سپرد. البته این کلاس‌ها در حد همان طرح و تبلیغ ماند و کاری از پیش نرفت.
از نمایشنامهی «دلی‌بای و آهو»ی عباس معروفی یک اجرای نسبتا شلوغ و اندکی آشفته به کارگردانی مهدی توکلی در سیزدهمین فستیوال تاتر هایدلبرگ دیدم. البته مهدی توکلی در نمایش سال بعد خود این آشفتگی را اندکی جبران کرد. اما خرسندی من از کار توکلی در آن زمان همانا معرفی عباس معروفی به تماشاگران تاتر به عنوان نمایشنامه‌نویس بود.
همچنین از عباس معروفی یک سخنرانی با عنوان «وضعیت تاتر ایران و داستانهای شبانه»، در نخستین فستیوال تاتر هامبورگ و اندک نوشته‌ها‌ی کوتاه نقد و بررسی در بولتن سومین فستیوال تاتر کلن برای اهل تاتر به یادگار مانده است.
حال عباس معروفی خانواده، دوستان و اهل قلم را تنها گذاشته و زندگی را بدرود گفته است. از او اما چندین رمان همچو «سنفونی مردگان»، «فریدون سه پسر داشت» … و چندین نمایشنامه برای فرهنگ ایرانی باقی مانده است. از این راه تسلیت به خانواده، دوستان و اهل قلم که رفتن او بسیار زود بود.
اصغر نصرتی (چهره)
کلن، یکم سپتامبر ۲۰۲۲
نمایش كافه مری
به کارگردانی داریوش رضوانی
با بازی محسن زارع، مینا قیصری، احسان امين سرشت و سارا حسن‌زاده
روز شنبه ۱۶ ماه جولای ۲۰۲۲ در لندن به روی صحنه می‌رود!
پتر بروک
کارگردان بزرگ تاتر درگذشت.
بدین سبب کتاب مشهور او، فضای خالی، را از باشگاه ادبیات در اینجا برای بهره‌گیری می‌گذاریم. https://www.bashgaheadabiyat.com/product/fazaye-khali/
***
کجای قیل توی دستته
۲۴ جهارمین نمایش‌خوانی در ۱۸ ماه مه ۲۰۲۲ ساعت ۱۸:۴۵ به وقت انگلیس و ۲۲:۳۰ به وقت ایران
https://www.tickettailor.com/events/saamtheatregroup/700509
قیمت یلیط ۲۰۰۰ تومان وسأله خرید واتس‌آپ 98 912 677 8170
***
راوی «قتل امیر کبیر» درگذشت!
اکبر یادگاری یکی از تاترورزان برونمرزی، زندگی را در پی ناراحتی قلبی، وداع گفت. از او چندین نمایش، نمایشنامه و مجله ی تاتری به یادگار مانده است.
نخستین بار او را در اداره‌ی برنامه تاتر در اتاق تمرینی در کنار هرمز هدایت دیدم تا اینکه نیمه دوم دهه هشتاد میلادی شاهد بازی وی در نمایش «پایان آغاز» در کنار احمد نیک آذر و بهرخ حسین بابایی بودم، از آن پس اکبر یادگاری خود آستین بالا زد و گروه تماشا را شکل داد و چندین نمایش خود نوشته را به روی صحنه برد: حلاج، امیرکبیر، مغول شده سم ستور، زندگی قمر و «یک مجلس سیاه بازی» ماحصل تلاش‌های صحنه ای او محسوب می‌شوند. پس از اجرای نمایشنامهی یک مجلس سیاه بازی» یادگاری در عمل کار صحنه‌ای را کنار گداشت و بیشتر به نوشتن و نقاشی روی آورد. به کوشش یادگاری همچنین چندین شماره مجله با عنوان »قصل تاتر» نیز نشر یافت که در نوع خود تلاش نیکویی در تاتر برونمرزی بود. نگارنده هم یک شماره با این مجله همکاری داشتم که شرح مبسوط آن به هنگام معرفی کتاب نمایش در «باشگاه ادبیات»، آمده است.
اکبر یادگاری تحصیل‌کرده‌ی دانشکده هنرهای زییا و از کارمندان اداره برنامه های تاتر بود. در آلمان، شهر کلن، زندگی کرد و سالها به کار نشر و چاپ هم اشتغال داشت.
در مجموع یادگاری را در نوشتن موفق‌تر از بازی و کارگردانی یافتم و در میان نوشته‌هایش هم نمایشنامهی »یک مجلس سیاه بازی» او را بیش از دیگر نوشته‌هایش می پسندم. یادگاری آگاهانه در نوشته و نمایش‌هایش فاصله‌ای جدی از دغدغه های تاتر تبعید و مهاجرت گرفت.
درگذشت اکبر یادگاری را به خانواده و دوستان وی تسلیت می‌گویم.
اصغر نصرتی
۱۳ آپریل ۲۰۲۲
جشن روز جهانی تاتر ۲۰۲۲
بیش از ۶۰ سال است که ۲۷ مارس را روز جهانی تاتر شناخته اند و از سال ۱۹۶۲ ارسال پیام به این مناسبت مرسوم شده است. تا کنون بسیاری از هنرمندان و نویسندگان عرصه‌ی تاتر، به انتخاب «مركز تاتر جهانی»، هر ساله پیامی را به سراسر جهان ارسال می‌کنند. پیام امسال را کارگردان مشهور آمریکایی «پیتر سلرز» به عهده گرفته است. علاقمندان به محتوای پیام و آشنایی با زندگی وی را دعوت به شرکت در جشن مان می‌کنم.
از همان سالهای نخست برخی مراکز و گروه‌های تاتری هم جشنی بدین مناسبت برپا می‌کنند. گروه تاتر چهره و بعدها کتاب نمایش چندین سال (۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵) روز جهانی تاتر را در شهر کلن جشن گرفت. البته برخی گروه ها و هنرمندان دیگر از جمله در لندن یا دیگر شهرهای بزرگ اروپا، نیز چنین کرده اند.
برپایی جشن هر ساله‌ی ما با برپایی نمایشگاه «آرشیو تاتر برونمرزی» همراه بوده و از آنجا که آرشیو در دو سال اخیر بسیار غنی‌تر شده است، دیدن آن یقینن تماشایی‌تر هم شده است. پس از هم اکنون همه را به تماشای آن دعوت می‌کنم.
از آنجا که امسال کمی دیگر اقدام به برپایی جشن روز جهانی کرده ایم، از همین روی برنامه از کمبود اجرای نمایش و دیگر برنامه‌های هنری رنج خواهد برد، اما امیدوارم در سالهای دیگر جبران کنیم و همنشینی تاتری های امسال دلگرمی سالهای بعد را ممکن کنند.
همینجا از همه‌ی اهل هنر و علاقمندان تاتر دعوت می‌کنم در این گردهمایی ضمن شرکت جمع ما را پرشور تر کنند!
اصغر نصرتی (چهره)
پوستر از احد و عکس از پیتر سلرز و بخشی از نمایشگاه
