به مناسبت هشتمین سالروز جهانی تئاتر

پیام بین المللی از پیتر بروك ۱۹۶۹

همه کسانی که در تئاتر کاروزندگی میکنند از منشها و ویژگیهایی برخوردارند که خاص خود آنها است. آنان خیلی زود به شور و هیجان در می آیند و چون خیلی زود تهییج میشوند به آسانی هم دستخوش خشم و بر آشفتگی می گردند

در جنبشهای انقلابی جهان ، پیوسته هنرمندان تئاتر و بازیگران در شمار نخستین کسانی هستند که فریاد اعتراض بر می آورند و صدای رسای خود را به آوای خروشان اعتراض همگان می پیوندند . با اینهمه در دوره آرامش پس از طوفان انقلاب ، همین مردان پرشور در شمار نخستین کسانی هستند که دوباره در موقعیت گذشته جای می گیرند.

چرا ؟

در تئاتر همه ما زندانی و گرفتار قیدوبندهای اشکال و مقررات و قالبهائی هستیم که شرایط کار و زندگی ما را تشکیل میدهند و شاید بتوان گفت که این اشکال و مقررات بیش از هر شکل و قاعده دیگری که در اجتماع ساری و جاری است، در دوره هایی رایج و معمول گردیده اند که از عصر ما فرسنگها دور بوده و کمترین وابستگی با ما ندارند . و ادامه این وضع خود معلول يك سلسله علتها وعوامل عاطفي و انسانی و اقتصادی است .

ساختمانهایی که ما در آنها به کار تئاتر اشتغال داریم غالباً ماهیت و مضمون فعالیتهای ما را مسخ و دیگرگون جلوه میدهد ، چه از عمر آنها مدت زیادی میگذرد و انجام تغییرات مناسب در آنها نه رواست ونه مقرون به صرفه و اقتصاد .

ما برای مردمی کار میکنیم که بندرت تحول و دیگرگونی در آنها راه می یابد ، چه مبانی و اصولی که سبب جلب افکار این جماعت بسوی ما میشود در حد خود به کمال رسیده است و این امر سبب می گردد که پذیرش هر گونه تغییر و دیگرگونی دشوار شود .

بدینگونه با هر دید که نگاهمان را متوجه این مسأله کنیم :

تئاتری که توانایی و تابلیت انطباق با عصر خود داشته باشد به یک نتیجه میرسیم و آن نتیجه اینست که :

فوری ترین وظیفه ما بررسی مجدد بررسی ژرف و اساسی و نابود کننده و در عین حال سازنده همه اشکال و قالبها و مقرراتی است که با زندگی هنری ما بستگی دارند .

از کجا شروع کنیم ؟

شاید لازم باشد همانگونه که در برابر حوادث ناگوار احساس نفرت و مقاومت میکنیم، در این لحظه که مراسم روز جهانی تئاتر را برگزار میکنیم به خاطر کمبود تئاتر جهانی که ما را محظوظ نماید ، سر به مقاومت و اعتراض برآریم

ترجمه : محمد هادی فقیهی

در باره پیتر بروک

پیتر استفن پل بروك Peter Stephen Paul Brook که پیام هشتمین سالروز جهانی تئاتر توسط او فرستاده شده یکی از مردان مبتكر و خلاق تئاتر معاصر است .

در نوزده سالگی نمایشنامه دکتر فاستوس اثر (مارلو) و ماشين جهنمی اثر کوکتو را کارگردانی کرد و در بیست سالگی یکی از نمایشنامه های شکسپیر را با شرکت «پل اسکافیلد» در بیرمنگام برروی صحنه آورد و این کار برای او شهرتی بسزا کسب کرد . در سال ١٩٤٦ برادران کارامازوف» و «دربسته» را که «الک گینس» در آن بازی میکرد در لندن کارگردانی کرد و در سال ١٩٤٧ پس از نمایش نامه رومیو و ژولیت» با خشم و هیاهوی منقدان تئاتر روبرو شد

در همین سال دو نمایشنامه از سارتر : مرده های بی کفن و دفن و روسپی بزرگوار را بروی صحنه آورد و سپس بکارگردانی در اپرای «کاونت گاردن» منصوب شد و نمایش «سالومه» اثر اسکار وایلد بوسیله او و با طرح دکور «سالوادر دالی در این اپرا موجب گفتگوهای بسیار درباره ارزش و هدف کارهای هنری او شد

سپس در سال ۱۹۵۰ و ۱۹۵۱ دو نمایشنامه دعوت بقصر» و «افسانه زمستانی را با شرکت جان گیلگود اجرا کرد که شهرت زیاد برای او بدست آورد .

و نیز اجرای نمایشنامه های «ژاندارک» ، «هملت» «گربه روی شیروانی داغ» ، «طوفان و اوژن اونگین در اپرای متروپلیتن نيويورك ، دو نمایشنامه «شاه لیر (شکسپیر) و «ماراساد» اثر پیتر واینر برای او شهرتی بیمانند در جهان تئاتر کسب کرد .

در سال ۱۹۶۸ نمایشنامه ادیپ» نوشته سنکا) تراژدی نویس رومی را بر روی صحنه آورد و گفتگوئی تازه بر انگیخت

پیتر بروك در كارگردانی تحت نفوذ شیوه « آنتونن آرتو » Antonin Artaud کارگردان ، نمایشنامه نویس و تئاترشناس مشهور فرانسوی است . آرتو متأثر از تئاتر شرق بود و اعتقاد داشت که تئاتر باید بحالت مراسم مذهبی بشر ادوار اولیه درآید و ژست و حرکت صدا و ریتم را به کلمات ترجیح میداد .

بروك اكنون بكار تمرین نمایشنامه پرومته در زنجیر اثر اشیل اشتغال دارد و این نمایشنامه بزودی در لندن بروی صحنه خواهد آمد.