استره لر

اصغر نصرتی (چهره)

نظري گذرا به زندگي و برخي كارهاي صحنه‌يي جيورجيو استره‌لر

1922 چهارم آگوست در باركولا Barcola به‌دنيا آمد. مادرش آلبرتا لووريس Alberta Lovris ويلون‌زني ماهر و پدرش برونو استره‌لِر  Bruno Strehler (اتريشي) بود. 

1924 مرگ پدرش و كوچ جيورجيو به همراه مادرش به شهر تريست Triest. 

 1928 مرگ پدر بزرگش و كوچ به شهر بزرگ و صنعتي ميلان.

1933 شركت در تمرينهاي روياهاي نيمه‌شب اثر شكسپير به كارگردانيِ ماكس راينهارد در شهر فلورانس.

1936 شركت در نمايشي از گُلدوني و تصميم قطعي براي ورود به عرصه‌ي تآتر.

1938 نام نويسي در هنركده‌ي بازيگري “فيلودراماتيك” در ميلان.

1939 نخستين آشنايي با پائولوگراسي Paolo Grassi. 

1940 ازدواج با روزيتا لوپي Rosita Lupi, همكلاسي وي در هنركده‌ي بازيگري.

1940 شركت در گروههاي آزاد تآتر به‌عنوان بازيگر كه تا سال 1943 ادامه داشت.

1942 مقاله‌نويسي در مطبوعات.

1940 به‌عنوان كارگردان به ژنو- سويس- ميرود.

1945 گروه نمايشي Georges Firmy  (نامِ خانوادگيِ مادربزرگش) را پايه‌گذاري ميكند.

 – دو نمايشِ قتل در كليسا اثر اليوت و گاليگولا اثر كامو را در تآتر كمدياي ژنو به‌روي صحنه ميبرد.

آدم نيك سچوان اثر برشت, ميلان 1981

– با پايان‌ يافتن جنگ جهاني دوم به ايتاليا – ميلان – برمي‌گردد.

– مجله‌ي ريبالتا Ribalta  را با همكاري آلبرتو مِسا Alberto Messa پايه‌گذاري ميكند.

– الكتراي سوگوار اثر يوجين اونيل را كارگرداني ‌ميكند.

1947 (ماه مه) گروه تآتري پيكولو Piccolo Theater را با همكاري پائولو گراسي پايه‌گذاري مي‌كند.

تاتر پیکولو

1951 پايه‌گذاري نخستين مدرسه‌ي بازيگري در تآتر پيكولو.

  • نخستين ديدار با برتولت برشت در برلين شرقي.
  • انتخاب به‌عنوان بهترين كارگردان در پاريس به‌خاطر نمايشِ ميلان ما El nost Milan.
  1. 1962. جايزهبه‌خاطرِكارگردانيِنمايشنامه‌يزندگيِ گاليله.

1964 طرح و چاپِ مرامنامه‌ي تآتري به همراه گراسي كه در آن نظرياتِ پايه‌‌ييِ تآتريِ وي و گراسي بيان شده اند.

  1. انتخاب به‌عنوان بهترين كارگردان در پاريس به‌خاطرِ نمايشِ خاطرات دو دوشنبه اثر آرتور ميلر.
  2. ترك تآتر پيكولو به‌همراه برخي از بازيگرانش و پايه‌ريزي تآتر آسيون Teatro Azion 
  1. بازگشتِ دوباره‌ي استره‌لر به تآتر پيكولو و به‌دست‌گرفتنِ مديريتِ تآتر.

 – اخذ جايزه‌ي گوته در هامبورگ به‌خاطر نمايش فاوستFaust .

  1. دريافت جايزه‌ي انجمنِ منتقدين تآتر و موسيقي در پاريس به‌خاطرِ نمايشِ عروسيِ فيگارو.
  2. انتخاب به‌عنوان بهترين كارگردان در فستيوال مونيخ به‌خاطر نمايشِ شاه‌لير.
  1. مشاور فرهنگي شهر ميلان.
  1. ازدواج با هنرپيشه‌ي آلماني, آندره‌آ يُناسون Andrea Jonasson.
  2. دريافت جايزه در پاريس براي اُپرا در برگامو Bergamo.

1982 برگماري استره‌لر از طرف جَك لانگ Jack Lang به‌مديريت تآتر اروپا در اُدِئونِ پاريس.

– تاسيس هنركده‌ي چخوف در دانشگاه شهر ميلان.

– شركت‌كردن در كنگره‌ي سوسياليستهاي ايتاليا و كانديدشدن براي مجلس اروپا.

  1. ترك حزب سوسياليستها و شركت در انتخابات به‌طور مستقل و ورود به مجلس.
  2. پيشنهادِ طرحي قانوني براي فعاليتهاي تآتري به دولت ايتاليا.
  3. برگزيده شدن از سوي جك لانگ به مديريت اتحاديه‌ي اروپاييِ تآتر (متشكل از 12 مركز تآتريِ اروپايي).

1991 دريافت جايزه‌ي فريدريش گوندولف Frierich Gundolf (جايزه‌ي آكادميِ زبان و شعر آلمان).

  1. جايزه‌ي تآتر فرانسه براي كارگردانيِ فاوست اثر گوته.
  1. در سن 77 سالگي چشم از جهان فروبست.

همانطور كه در مقدمه‌ي گفتگو با استره‌لر نيز گفته شد, جيورجيو استره‌لر بيش از سَد (حدودا 124) نمايشنامه را كارگرداني كرده است كه حداقل نيمي از آنها به‌عنوان بهترين كارِ سال يا بهترين نمايش در يكي از فستيوالها انتخاب شده اند. بارها جايزه‌ي بهترين كارگردان را دريافت كرده و حتا ملقب به “برشت ايتاليا” گشته است. در باره‌ي كارهاي صحنه‌يي و فعاليتهاي تآتريِ استره‌لر و گروه پيكولو بيش از سَدكتاب به زبانهاي آلماني, انگليسي و ايتاليايي و فرانسه نوشته شده است. متاسفانه ما به علت محدويت صفحات كتاب نمايش امكان ذكر و شرح كامل زندگي استره‌لر و كارهاي صحنه‌أي وي و گروه تآتريش – پيكولو- رادر اينجا نداريم. به همين منظور علاقمندان را به منابع زير ارجاع ميدهيم.

***

پانویس ها:

۱- براي تهيه اين بخش از منابع زير بهره برده‌ام: 

  1. Passione Teatrale (G. Strehler u. das Theater): Cordelia Dvorak, Henschel Verlag, Berlin 1994.
  2. Giorgio Ttrehler insyenier: Eberhard Fechner, Friedrich Verlag, Hannover 1963.
  3. Regie und Interpretation…: H. Mainusch, Wilhelm Fink Verlag, M[nchen 19885.
  4. TheaterLexikon (2500 Jahare Theatergeschichte): Systhema Verlag GmbH, Frankfurter Ring 224, 80807 München.

۲ – تآتر پيكولو بعد از “گروه تآتر برلين” (آنسامبل برلين Berliner Ensemble),مشهورترين و پايدارترين گروه تآتري اروپاست كه با تكيه به فرهنگ بومي, به‌ويژه كمدي دلارته, و به همت بنيانگذاران خوشفكرش آثار معتبر و به يادماندنيِ زيادي به كارنامه‌ي خود افزود. تآتر پيكولو در سال 1947 در محل يك سينما با نمايش در اعماق اثر گوركي افتتاح‌شد و در سالهاي فعاليتِ تآتريِ خود با آثاري از شكسپير (طوفان, ريچارد دوم و …), گُلدوني (آرلكينو, خدمتكار دو ارباب), پيراندللو (غولهاي كوهستان), چخوف (باغ آلبالو و مرغ دريايي), بكت (روزهاي خوشبختي) و برشت (زندگي گاليله واپراي سه‌پولي) و سدها نمايش به شهرتي عالمگير رسيد. هدفِ بانيان اين گروه قبل از همه ايجادِ تآتر مردمي در خدمتِ طبقه‌ي كارگر –پرولتاريا- بود. براي نخستينبار تدابير سياسي تآتر با دخالت‌دادن دولت و مراكز دولتي و ديگر سازمانهاي سياسي عملي شد. تا بدين‌شكل تآتر در تماسي نزديك با توده‌هاي جامعه باشد. با اين همه استره‌لر به تآتر عوام‌پسند معتقد نبود و همواره به سوي تآتر روشنگر و روشنفكري گرايش داشت و هرگز و هرگز مرعوب خواسته‌هاي عمومي و تابع درخواستهاي آني و موجيِ جامعه نشد.

در بخشِ انتخاب نمايشنامه و تدابير اجراييِ گروه تاكنون هيچ تغييري به‌وجود نيامده است. استره‌لر بر اين نظر بود كه برنامه‌هاي تآتري گروه نبايد تنها براي لذت يك طبقه باشد, بلكه بايد براي منافع ملي بكوشد. به همين‌خاطر به طور كاملن برنامه‌ريزي‌شده‌يي ادبيات نمايشي, ادبيات ملي و سنت نمايشيِ ايتاليا و همچنين ادبياتِ نمايشيِ مشهورِ جهان را اساس كار خود قرار داده‌ بود.

تآتر پيكولو در سال 1998 يعني يك سال پس از مرگ استره‌لر و هفت‌سال پس ار مرگ گراسي, بنيانگذران اصلي خود, به محل جديد و مجهز خود نقل‌مكان كرد. مدير فعلي اين تآتر لوكا رونكوني Luca Ronconi است.

 

منابع آلماني:

  1. Passione Teatrale (G. Strehler u. das Theater): Cordelia Dvorak, Henschel Verlag, Berlin 1994.

در اين كتاب ميتوان اطلاعات همه‌جانبه‌يي در باره‌ي زندگي, فعاليت صحنه‌يي, سياسي, قلمي وهمچنين مصاحبه‌هاي استره‌لر يافت. به نظر نگارنده اين كتاب كاملترين كتابي است كه در باره استره‌لر به زبان آلماني وجود دارد. در پايان اين كتاب ليست كاملي از كتابشناسي و اجرا شناسي و زندگي‌نامه استره‌لر ارايه شده است.

  1. Giorgio Strehler inszeniert; Eberhard Fechner, Friedrich Verlag, Hannover 1963

اساس اين كتاب يادداشتهاي روزانه‌اي كارگردانيِ نمايشنامه‌ي استثناء و قاعده‌ي برشت توسط استره‌لر است. اما درعين‌حال در پايان اين كتاب اطلاعاتي مفيد در باره گروه تآتر پيكولو, بنيانگذارن آن (استره‌لر, گراسي), سنت تآتر در ايتاليا, تاثيرگذاران فرهنگي و نظري در تآتر پيكولو و شرح مهمترين آثار به روي صحنه آمده در اين مركز, وجود دارد 

  1. Regie und Interpretation…: H. Mainusch, Wilhelm Fink Verlag, M[nchen 19885.
  2. Theaterlexikon (2500 Jahare Theatergeschichte); Systhema Verlag GmbH, Frankfurter Ring 224, 80807 München.

منابع فارسي 

5- تاريخ تآتر سياسي؛ زيگفريد مِلشينگِر, برگردان سعيد فرهودي, جلد اول, چاپ اول, 1366, تهران انتشارات سروش. د ر برخي صفحات به برخي از كارهاي صحنه‌اي استره‌لر اشاره شده است.

 6- تآتر معاصر اروپا؛ ناصر حسيني, (ص. 9 تا 52)جلد اول و دوم, چاپ اول, نشر نمايش آلمان 1377.