تاتر برونمرزی ایرانیان ۶
پیش به سوی تکمیل آرشیو تاتر
پیشخدمت/تاتر ایرانیان در آمریکا و آلمان
البته این بار من خارج از روال و قائده این پوستر را در اینجا گذاشتم تا چند نکته را در ارتباط با آرشیو تاتر برون مرزی متذکر شوم.
– نخست اینکه تاتر برون مرزی از ابتدا تا اهمین امروز در مجموع هرگز نتوانست منبع درآمدی برای دست اندرکارانش باشد. به ویژه اینکه کسانی از جیب خود خرج کردند تا تاتر همچنان برای خودشان و تماشاگران زنده بماند.
– برخی گروههای تاتری برای کاهش هزینه ها از بازیگران یا علاقمندان تاتری شهر میزبان بهره میبردند که در نوع خود گویای یکی از ویژگی ها تاتر برون مرزی بود. در نمایش پیشخدمت «مهرداد هدایتی»، «فرشید فرزان» و دخترش «کندیس فرزان» هم از شهر کلن نمایش کمدی گروه تاتر آمریکا را همراهی میکردند.
-نمایشهای کمدی و طنز با چهرههای معروف عمدتا سینمای ایران تا مدتها در سراسر اروپا، به ویژه در آلمان، از برنامه های متداول تاتری بودند. تاتری که معروف به نمایشهای “لسانجلسی” بود و به مناسبتهای تقویمی (نوروز و …) در اروپا به روی صحنه میرفتند. این نمایشها عمدتا از موضوع تبعید و تبعیدی به دور بودند و بیشتر تلاش خود را صرف تفریح تماشاگر میکردند. چهره هایی چون مرتضی عقیلی، میری، پرویز کاردان را میتوان نمونه وار مثال زد. بعدها این شیوهی کار سرمشق شماری از تاتریهای اروپا/به ویژه آلمان/ قرار گرفت که البته موفقیت (به لحاظ تماشاگر) تاتر لسانجلس را نداشتند که علت آن هم بسیار است و بماند به وقت دیگر.
– دیگر اینکه برای اجرای تاتر در شهر و کشورهایی که تیم نمایش غریبه بودند، دخالت یک برنامه گذار لازم و اجباری بود و هست. بحث برنامه گذارها هم مقولهای مفصل است که وقت آن اینجا نیست. اینها اما عمدتا سه دسته بودند: آنها که فقط برای سود و سود بری کار میکردند. آنها که فقط میخواستند لطفی در حق دوستان تیم مهمان کرده باشند(دوستی شخصی یا صنفی) و آنهایی که گوشه چشمی به بدرآمد داشتند، اما معیارشان سود و سودبری نبود. یک جور میخواستند هنوز حلقهی پیوست خود را با جماعت تاتر و سینما داشته باشند. با اینهمه نقش هر سه این دسته در گسترش و رونق تاتر برون مرزی انکار ناپذیر است. یکی از این افراد که من با وی آشنا بودم و به چشم خود فعالیتهایش را میدیدم، زنده یاد فرشید فرزان است که از دوبلورهای قدیمی سینما و تلویزیون بود و البته خود در بازیگری هم دستی داشت. این پوستر را به یاد او در این جا درج میکنم و یادش را گرامی میدارم.
نکته آخر اینکه، همانطور که پیش از این هم متذکر شده ام، قصد آرشیو فعلی (تاتر برون مرزی)، ضمن احترام به تاتر تبعید، جمع آوری مجموعه ی فعالیتهای تاتری ایرانیان در خارج از کشور است. بدون انکه بخواهیم در این میان نوعی در هم آمیزی مرزها کرده باشیم یا آنها را نادیده بگیریم. اما در پایان کار این تقسیم بندی، گرچه در همه موارد هم آسان نخواهد بود، انجام خواهد گرفت. از همین رو در این ارتباط همکاری و همراهی همهی تاتروزان لازم و مفید است و نه فقط آنها که به تاتر تبعید معتقد بودند و هستند!
——
کار به کجا کشیده است؟
در هر شماره معرفی تاتر برون مرزی من یک گزارش کوتاه هم از کارهای انجام داده میدهم تا دوستان بتوانند نتیجه فعالیت های ما را دنبال کنند.
ما تا کنون بیشتر بروشورها، ترکت ها و برنامه های موجود را اسکن کرده ایم. فعلن فقط اندکی از بروشورها، بولتنها و جنُگهای تاتری مانده است. در این ارتباط دوست عزیز و صبور من بهمن فیلسوف پایدارترین همراه من در اسکن کردن مدارک بوده و امیدوارم همواره تندرست بماند و در کنار من همراه. البته سر آخر نوبت میرسد به مجلات و بریده جراید مربوط به تاتر و مقدار قابل توجهی عکس های تاتری که امیدوارم بتوانیم آنها را هم سامان دهیم.
تا کنون همچنین بیش از ۴۰۰ عکس از پوستر نمایشها داریم. مقداری هم دیجیتال دوستان ارسال کرده اند. علاوه بر اینها من تا کنون لیستی از ۵۵۳ مورد ِ نمایش/سخنرانی/بحث و گفتگو در ارتباط با تاتر ثبت کرده ام که حاوی اطلاعات بسیاری غنی در ارتباط با دستاندرکاران تاتری برون مرزی است.
دوستان زیادی در این فاصله به کمک من شتافته اند و مدارک تاتری خود را در اختیار من گذاشته اند. از جمله دوباره باید از خانم بنی هاشمی، ژاله شعاری از آلمان و حمید احیا از آمریکا یاد کنم. تشویق و همراهی ها همگی بر تداوم کار من افزوده و امیدورام بتوانیم تا پایان امسال امر جمع آوری آرشیو را به پایان برسانیم. گرچه آرشیو کاری پایان ناپذیر خواهد بود. ما در اصل فعلن در مرحله جبران گذشته هستیم و هنوز به حال نرسیده ایم.
تاتر برون مرزی هنوز ناشناخته های بسیار دارد که تنها با همیاری و همکاری همه تاترورزان برونمرزی امکان گسترش عرصهی شناخته شده ها میسر خواهد شد. پس پیشاپیش از همکاری شما سپاسگزار و منتظر مدارک و اسناد تلاشهای شما هستم.
دوستانی هم اظهار لطف کرده اند و داوطلبانه خواسار کمک شده اند. از آنجا که پراکندی جغرافیایی این کار را دشوار میکند، من پپیشنهاد میکنم دوستان مایل به همکاری در وقت فراغت در اینترنت دنبال مطالب تاتری از هر نوع که باشد (نقد/گزارش/تبلیغ/ مصاحبه و …) جستجو کنند و لینک آن را برای من از طریق میل یا امکان دیگر بفرستید.
با سپاس
اصغر نصرتی
۳۰ یونی ۲۰۲۰